Αριθμοί Ε ή Πρόσθετα: Υπάρχει στα αλήθεια κίνδυνος;

Συμβαίνει και σε εσάς να αποφεύγετε να αγοράζετε συγκεκριμένα τρόφιμα μόνο και μόνο επειδή περιέχουν στη λίστα των συστατικών τους κάποια συστατικά “Έψιλον”; Ωστόσο, δεν αποτελούν όλα τα πρόσθετα απειλή για την υγεία μας. Αν σας ενδιαφέρει να μάθετε για τα πρόσθετα και τι ρόλο παίζουν στnν παραγωγή των τροφίμων, συνεχίστε να διαβάζετε αυτό το άρθρο.

Τι ακριβώς είναι τα πρόσθετα ή τα συστατικά “Έψιλον”;

Σίγουρα θα έχετε ήδη συναντήσει τη συντομογραφία “E” σε συνδυασμό με έναν αριθμό τριών ή τεσσάρων ψηφίων στις συσκευασίες οποιουσδήποτε τροφίμου. Η ένδειξη αυτή αποτελεί την συνοπτική αναφορά των προστεθιμένων ουσιών ή προσθέτων οι οποίες προστίθενται στα τρόφιμα προκειμένου να επεκτείνουν την διάρκεια ζωής τους και την ανθεκτικότητά τους, ή να ενισχύσουν το χρώμα ή την γεύση ενός προϊόντος. [1] Πολλοί “εξειδικευμένοι” επαγγελματίες του κλάδου της διατροφής ισχυρίζονται ότι οι προστιθέμενες ουσίες που έχουν την συντομογραφία “Ε” είναι επιβλαβείς. Αλλά είναι πραγματικά αυτό αλήθειατα;

Όλα τα τρόφιμα που διατίθενται στην αγορά πρέπει να περάσουν από αυστηρό έλεγχο από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA, European Food Safety Authority), και, επομένως, είναι αδύνατο να κυκλοφορήσει στην αγορά οποιοδήποτε είδος επιβλαβούς και επικίνδυνου προϊόντος. Ο EFSA ελέγχει την περιεκτικότητα των χημικών ουσιών στα τρόφιμα, η οποία για καθένα από αυτά δεν μπορεί να υπερβαίνει το επιτρεπόμενο επίπεδο ADI, δηλαδή την Αποδεκτή Ημερήσια Πρόσληψη (ADI, Acceptable Daily Intake). Τα επίπεδα ADI αναφέρονται στην κάθε ουσίας και στην μέγιστη ποσότητα της οποίας η κατανάλωση δεν μπορεί να εκθέσει στην υγεία μας σε κίνδυνο. [2] [3]

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία, τα πρόσθετα μπορούν να χρησιμοποιηθούν στα προϊόντα μόνο σε περίπτωση που πληρούν τις άδειες βάσει τριών κριτηρίων:

• το διατροφικό πρόσθετο να μην ενέχει κίνδυνο για την υγεία του καταναλωτή
• η χρήση της ουσίας αυτής να είναι τεχνικά αναγκαία
• ο καταναλωτής να μην εξαπατάται με τη χρήση των διατροφικών πρόσθετων [2] [23]

Τι τύπους “Έψιλον” γνωρίζουμε;

Ανάλογα με την προέλευσή τους, τα πρόσθετα των τροφίμων μπορούν να διαχωριστούν σε τρεις βασικές κατηγορίες:

1. Φυσικά – πρόσθετες ουσίες από φυσικές πηγές που δημιουργούνται χωρίς καμία χημική διαδικασία
2. Συνθετικά – οι ουσίες αυτές δεν εμφανίζονται στη φύση λαο γι ‘αυτό πρέπει να κατασκευάζονται στο εργαστήριο
3. Ανάλογα Φυσικών – παράγονται τεχνητά, αλλά η σύστασή τους είναι ίδια με εκείνη των φυσικών πρόσθετων

Οι φυσικές ουσίες μπορούν να διαχωριστούν σε επιμέρους κατηγορίες ανάλογα με την λειτουργικότητά τους ως εξης:

• E100 – E199 (χρωστικές)
• E200 – E299 (συντηρητικά)
• E300 – E399 (αντιοξειδωτικά, μέσα οξίνισης)
• E400 – E499 (πυκνωτικά, σταθεροποιητές, γαλακτοματοποιητές)
• E500 – E599 (μέσα οξίνισης)
• E600 – E699 (ενισχυτικά γεύσης και αρώματος)
• E900 – E999 (πρόσθετα γλυκαντικά)
• E1000 – E1599 (άλλα πρόσθετα) [3]

Πρόσθετα E100 – E199 (χρωστικές)

Τα πρόσθετα που αριθμούνται από το 100 έως το 199 αποτελούν πρόσθετες χρωστικές. Όσο τρομερό κι αν ακούγεται, υπάρχουν κάποια τεχνητά χρώματα που προστίθενται στο φαγητό μας για να το καταστήσουμε πιο εντυπωσιακά, όπως επίσης υπάρχουν και ορισμένες φυσικές χρωστικές ουσίες παράγοντες που περιλαμβάνονται σε αυτή την ομάδα. [4] [22]

Το E100 αντιπροσωπεύει μια χρωστική ουσία που ονομάζεται κουρκουμίνη, η οποία προέρχεται από τη ρίζα ενός φυτού, του κουρκουμά, και χρησιμοποιείται στην παραγωγή μαργαρίνης, τυριού και των stick ψαριού. Το E101 αντιπροσωπεύει την ριβοφλαβίνη, η οποία ονομάζεται επίσης και βιταμίνη B2, που βρίσκεται συνήθως στα αυγά ή στα πράσινα λαχανικά. Η βιταμίνη Β2 βοηθά στη διάσπαση πρωτεϊνών, λιπών και υδατανθράκων. Διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της παροχής ενέργειας στο ανθρώπινο σώμα και χρησιμοποιείται στην παραγωγή τυριού και μαργαρίνης. [5]

Το E150a αντιπροσωπεύει μια χρωστική ουσία που ονομάζεται καραμέλα. Αυτό το σκούρο καφέ χρώμα που προέρχεται από τη σακχαρόζη προστίθεται σε μη αλκοολούχα ποτά, στη μπύρα και στο ουίσκι. [6] E120 ή καρμίνη είναι μια κόκκινη χρωστική ουσία, που η οποία προέρχεται από τα θρυμματισμένα γονιμοποιημένα θηλυκά σκαθάρια με του είδους Dactylopius coccus Costa. Ως εκ τούτου, είναι μία βιολογική χρωστική ουσία. [7] 

Πρόσθετα E200 – E299 (συντηρητικά)

Δεν είναι μυστικό ότι το σαλάμι που αγοράζετε στο σούπερ μάρκετ μπορεί να διατηρηθεί για περίπου ένα μήνα χωρίς να χαλάσει. Πίσω από αυτό ακριβώς βρίσκονται τα συντηρητικά, τα οποία μπορούν να διατηρήσουν το φαγητό φρέσκο για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Όπως και στην περίπτωση των χρωστικών ουσιών, το γεγονός αυτό μπορεί επίσης να σας αποτρέψει από την κατανάλωση τέτοιων προϊόντων. Φυσιολογικά, τα βιολογικά προϊόντα έχουν περιορισμένη διάρκεια ζωής, καθώς λήγουν μετά από ένα ορισμένο χρονικό διάστημα. [4] [22]

Ορισμένα από τα συντηρητικά που χρησιμοποιούνται στα τρόφιμα περιέχουν νιτρώδες κάλιο (E249), το οποίο χρησιμοποιείται συχνά για την προστασία των τροφίμων, όπως το ζαμπόν, το κονσερβοποιημένο κρέας και το ψωμί. [8] Η αυξημένη πρόσληψη καλίου είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακών παθήσεων.

Το E290, δηλαδή το διοξείδιο του άνθρακα, είναι ένα άχρωμο αέριο το οποίο μπορεί να βρεθεί φυσικά στην ατμόσφαιρα της Γης ως ιχνοστοιχείο. Μεταξύ των πιο συνηθισμένων προϊόντων που περιέχουν διοξείδιο του άνθρακα είναι για παράδειγμα το κρασί, τα μη αλκοολούχα ποτά και τα γλυκά. [9]

Το Φουμαρικό οξύ (E297) προέρχεται από τα φυτά του γένους Fumaria και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προσδώσει άρωμα και οξύτητα, αλλά και να ενισχύσει την γεύση των μη-αλκοολούχων ποτών. Το φουμαρικό οξύ παράγεται συνήθως στο σώμα κάθε ζωντανού οργανισμού, όταν αυτό εκτίθεται άμεσα  στον Ήλιο. [10] 

Μπορεί να σας ενδιαφέρουν, επίσης, αυτά τα προϊόντα:

Πρόσθετα E300 – E399 (αντιοξειδωτικά, μέσα οξίνισης)

Τα αντιοξειδωτικά παίζουν καθοριστικό ρόλο στην επέκταση της διάρκειας ζωής των προϊόντων και στην ενίσχυση της γεύσης και της εμφάνισης των τροφίμων. Επιπλέον, συμβάλλουν στη μείωση της διαδικασίας αλλοίωσης του χρώματος, κατά την οποία το χρώμα των φρούτων και των λαχανικών γίνεται καφέ μετά από ορισμένο χρονικό διάστημα. [4] [22]

Ένα παράδειγμα φυσικού αντιοξειδωτικού είναι το ασκορβικό οξύ (E300), το οποίο δεν είναι άλλο από την βιταμίνη C. Ρυθμίζει την οξύτητα και την αλκαλικότητα των τροφίμων, ενώ παράλληλα  αποτρέπει την ανάπτυξη βακτηρίων, ζυμών και μούχλας. Γι ‘αυτό και χρησιμοποιείται ως συντηρητικό,  κυρίως στην παραγωγή κρασιού, μη αλκοολούχων ποτών, μαρμελάδων και άλλων διατροφικών προϊόντων. [12] Όσον αφορά τα συνθετικά αντιοξειδωτικά, ως παραδοσιακά παραδείγματα μπορούν να αναφερθούν οι ενώσεις του γαλλικού εστέρα E310, E311 a και E312. [11] 

[12] Η λεκιθίνη (E322) μπορεί να βρεθεί συνήθως στον κρόκο του αυγού και αποτελεί μέρος των λιπαρών οξέων στο σώμα κάθε ζωντανού οργανισμού. Βοηθά επίσης στην εξασφάλιση της σωστής λειτουργίας των κυττάρων και στη διατήρηση των υγιών επιπέδων χοληστερόλης. [13] 

Πρόσθετα E400 – E499 (πυκνωτικά, σταθεροποιητές, γαλακτωματοποιητές)

Τα πυκνωτικά μέσα προσθέτουν όγκο στα προϊόντα και βελτιώνουν τη δομή και την εμφάνισή τους. Ο λόγος για τον οποίο οι γαλακτωματοποιητές προστίθενται στα προϊόντα διατροφής είναι για να βοηθήσουν να αναμιχθούν και να ομογενοποιηθούν συστατικά τα οποία κανονικά δεν συνδυάζονται μεταξύ τους. Ένα καλό παράδειγμα είναι το νερό και το λάδι. Από την άλλη πλευρά, οι σταθεροποιητές εξασφαλίζουν ότι τα συστατικά που έχουν ήδη συνδυαστεί με τη βοήθεια των γαλακτωματοποιητών δεν θα διασπαστούν. Ένα τυπικό παράδειγμα αποτελεί το ζελέ, που έχει συστατικά ενός πυκνωτικού, ενός γαλακτωματοποιητή και επίσης ενός σταθεροποιητή μαζί. [4] [22]

Ένα άλλο παράδειγμα είναι το πρόσθετο Ε406, δηλαδή το άγαρ. Προέρχεται από μια φυσική πηγή φυκιών και χρησιμοποιείται ως πυκνωτικός παράγοντας, παράγοντας πηκτωματοποίησης και σταθεροποιητής σε ένα. [14] Το αλγινικό ασβέστιο (E404) είναι ένας παράγοντας πύκνωσης, ο οποίος προέρχεται επίσης από φύκια και προστίθεται στα μίγματα πουτίγκας, στο αρωματισμένο γάλα ή ακόμη και στην κρέμα γάλακτος. [15]

Η γλυκερόλη (Ε422) είναι μια ελαιώδης άχρωμη αλκοόλη που προέρχεται από την αποδόμηση των φυσικών λιπών με αλκάλια και χρησιμοποιείται στους ξηρούς καρπούς, στα λικέρ και στη βότκα. Έχει αποδειχθεί ότι η γλυκερόλη μπορεί να χρησιμεύσει ως προστατευτικό ενάντια στις βλάβες του DNA, που προκαλούνται από το υπεριώδες φως και την ακτινοβολία. [16]

Πρόσθετα E500 – E599 (μέσα οξίνισης)

Οι ρυθμιστές οξύτητας έχουν χρησιμοποιηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα στη βιομηχανία τροφίμων και ο κύριος ρόλος τους αφορά την προσαρμογή της γεύσης των προϊόντων. Επιπλέον, το όξινο περιβάλλον της τροφής εμποδίζει το σχηματισμό πολλών μικροοργανισμών. Μερικοί από τους ρυθμιστές της οξύτητας μπορούν να βρεθούν, επίσης, και στην ομάδα των προσθέτων που επισημαίνονται ως E300 – E399. [4] [22]

Το E500 αντιπροσωπεύει το ανθρακικό νάτριο, το οποίο εμφανίζεται, επίσης, και στην άγρια φύση, όπως για παράδειγμα στις αλυκές και στο θαλασσινό νερό. Το ανθρακικό νάτριο έχει την ικανότητα να δεσμεύει τα ανεπιθύμητα μεταλλικά ιόντα,  αποτρέποντας τυχόν αλλαγές χρώματος, δομής ή ακόμη και την αλλοίωση των τροφίμων. Χρησιμοποιείται στην παραγωγή ψωμιού, ζαχαροπλαστικής, αναψυκτικών και ποτών. [4]

Το E530 αποτελεί συντομογραφία για το οξείδιο του μαγνησίου και χρησιμεύει για τη ρύθμιση του pH των προϊόντων. Αποτελεί μια πλούσια πηγή μαγνησίου, η οποία μεταξύ άλλων εξασφαλίζει και την υγιή λειτουργία του κυκλοφορικού και του νευρικού συστήματος. Χρησιμεύει ως εξουδετερωτικό για μερικά κατεψυγμένα προϊόντα και για το βούτυρο. [17]

Πρόσθετα E600 – E699 (ενισχυτικά γεύσης και αρώματος)

Οι ενισχυτές αρώματος στα τρόφιμα βελτιώνουν την ήδη υπάρχουσα γεύση των προϊόντων. Ο πιο δημοφιλής ενισχυτής γεύσης είναι ένα κοινό επιτραπέζιο αλάτι. Η χρήση του είναι τόσο συχνή που δεν ταξινομείται κανονικά ως πρόσθετο τροφίμων, επομένως δεν ανήκει στα πρόσθετα. [4] [22]

Εκτός από το αλάτι και τα κοινά καρυκεύματα, όπως το μαύρο πιπέρι ή το κόκκινο πιπέρι, σε αυτήν την ομάδα προσθέτων περιλαμβάνονται κυρίως συνθετικές ουσίες. Ένα παράδειγμα αυτών αποτελεί ο οξικός ψευδάργυρος με τον αριθμό E650, ο οποίος είναι αβλαβής σε μικρές δόσεις και χρησιμοποιείται για την ενίσχυση της πικρής γεύσης του καφέ και του γκρέιπφρουτ. Μια μελέτη επιβεβαίωσε, επίσης, και την θετική του δράση στην αντιμετώπιση του κρυολογήματος. [18]

Πρόσθετα E900 – E999

Ορισμένα από τα πρόσθετα των τροφίμων δεν μπορούν εύκολα να ταξινομηθούν σε οποιαδήποτε από τις προαναφερόμενες κατηγορίες. Υπάρχουν δύο λόγοι για αυτό – είτε δεν πληρούν κανένα από τα κριτήρια ταξινόμησης, είτε μπορούν να επιτελέσουν πολλαπλούς ρόλους και συνεπώς η ταξινόμησή τους δεν ενέχει έναν βαθμό ασάφειας. [4] [22]

Ένα παράδειγμα αυτής της κατηγορίας προσθέτων αποτελεί και το κερί της μέλισσας, το οποίο φέρει την ένδειξη E901. Πρόκειται για ένα προϊόν που συνήθως το συναντάμε στη φύση και παράγεται από τον συνδυασμό του μελιού και της γύρης. Προσθέτει μια γυαλάδα στα προϊόντα, επομένως μπορεί να βρεθεί όχι μόνο στα καλλυντικά, αλλά και σε ορισμένα προϊόντα ζαχαροπλαστικής που χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία του γλάσου. [19] Η ικανότητα φαγητού να γυαλίζει παρέχεται επίσης από το shellac (E904), το οποίο προέρχεται από τη ρητίνη που παράγεται από το έντομο Laccifer lacca. Χρησιμοποιείται στην παραγωγή γλυκισμάτων, αλλά μπορεί επίσης να τοποθετηθεί στην επικάλυψη των χαπιών. [20]

Το πρόσθετο E955 αντιστοιχεί στην σουκραλόζη, ένα τεχνητό γλυκαντικό, το οποίο είναι 600 φορές πιο γλυκό από τη ζάχαρη. Πρόκειται για μια συνθετική ουσία που δεν αποτελεί απειλή για την υγεία του ανθρώπου, υπό την προϋπόθεση ότι τηρείται η επιτρεπόμενη δοσολογία.

Σε αυτή την κατηγορία πρόσθετων ανήκει επίσης και η Ξυλιτόλη (E976), η οποία χρησιμοποιείται κυρίως ως εναλλακτικό γλυκαντικό. Πρόκειται για ένα καθαρό οργανικό εκχύλισμα σημύδας, το οποίο είναι 200 φορές πιο γλυκό από τη ζάχαρη, αλλά περιέχει πολύ λιγότερες θερμίδες, επομένως χρησιμοποιείται σε πολλά προϊόντα αθλητικής διατροφής. Εκτός από αυτή τη λειτουργία, η ξυλιτόλη μπορεί επίσης να χρησιμεύσει ως παράγοντας σταθεροποίησης και ενυδάτωσης, επομένως δεν μπορεί εύκολα να ενταχθεί σε μία συγκεκριμένη κατηγορία. [21]

Υπάρχει ένα ευρύ φάσμα φυσικών προσθέτων, τα οποία έχουν ευεργετική επίδραση στην υγεία μας, αν και χαρακτηρίζονται ως “έψιλον”. Γι ‘αυτό είναι μια ανοησία να μην αγοράζετε ένα προϊόν μόνο και μόνο επειδή περιέχει κάποια πρόσθετα. Εάν κάποια από τα πρόσθετα αποτελούν την πλέον αποδεδειγμένη απειλή για την υγεία μας, η χρήση τους στα τρόφιμα και στα άλλα προϊόντα θα απαγορευτεί.

Τα πιο κοινά βιολογικά “Έψιλον”

Στον παρακάτω πίνακα μπορείτε να βρείτε τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα βιολογικά “έψιλον”, τα οποία δεν δημιουργούν κανένα κίνδυνο για την υγεία, αλλά αντιθέτως, μπορούν να έχουν και ευεργετικές επιδράσεις στον οργανισμό μας.

Πρόσθετο	Ετικέτα	Κατηγορία	Δράση	Που μπορείτε να το βρείτε;
Ριβοφλαβίνη	E101	Χρωστική	στηρίζει το ανοσοποιητικό,  συμμετέχει στον μεταβολισμό των  λιπαρών και των πρωτεϊνών	αλεύρι, δημητριακά
Β-καροτένιο	E160a	Φυσική χρωστική και αντιοξειδωτικό	Βιταμίνη A – βελτιώνει την όραση, παρέχει θρεπτικά συστατικά στα δόντια και τα νύχια	βούτυρο, γλυκίσματα, ροφήματα & αναψυκτικά
Βητανίνη	E162	Φυσική χρωστική	μειώνει την κόπωση, στηρίζει το ανοσοποιητικό	ροφήματα & αναψυκτικά, επιδόρπια γιαουρτιού, παγωτό, ζαχαρωτά
Φουμαρικό οξύ	E297	Συντηριτικό	φυσικό αντιοξειδωτικό	γεμίσεις, σάλτσες, ζελέ
Λεκιθίνη	E322	Αντιοξειδωτικό	αποτρέπει το διαχωρισμό του νερού από το λάδι, συνήθως απαντάται στα αυγά	συστατικά ψησίματος, σοκολάτα
Κιτρικό οξύ	E330	Ρυθμιστής οξύτητας	εμποδίζει τις μολύνσεις από μύκητες	κατεψυγμένα προϊόντα, επιδόρπια γιαουρτιού, μαγιονέζα
Άγαρ	E406	Φυσικός σταθεροποιητής	στηρίζει την παραγωγή προβιοτικών	αρτοσκευάσματα, κρέμες
Κυτταρίνη	E460	Διογκωτικός παράγοντας	βασική μονάδα δόμησης των φυτικών κυτταρικών τοιχωμάτων, μεγάλη πηγή φυτικών ινών	ψωμί, τρυμμένο τυρί, σάλτσες

Τι φοβούνται οι καταναλωτές στα συστατικά “Έψιλον”;

Το θέμα των προσθέτων τροφίμων και των δυσμενών επιπτώσεών τους είναι πολύ αμφιλεγόμενο. Διάφορες πηγές υποστηρίζουν ότι τα “έψιλον” στα προϊόντα της διατροφής είναι επικίνδυνα και βλάπτουν την υγεία μας. Υποστηρίζουν τους ισχυρισμούς τους κυρίως στις συνθετικά παραγόμενες ουσίες, όπως η αμφιλεγόμενη ασπαρτάμη ή το γλουταμινικό νάτριο. Ωστόσο, αυτά επιτρέπονται στα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δεν αποτελούν κίνδυνο για τον άνθρωπο, δεδομένου ότι διατηρείται η βέλτιστη ημερήσια πρόσληψή τους. Επιπλέον, η ασπαρτάμη περιέχει φαινυλαλανίνη, η οποία είναι φυσικό αμινοξύ. [24] 

Το γλουταμινικό νάτριο ή MSG, με την ένδειξη Ε621, είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα ενισχυτικά γεύσης και πολλοί άνθρωποι το θεωρούν ως ένα από τα χειρότερα πρόσθετα στην αγορά των τροφίμων. Αυτή η μερίδα των ανθρώπων φοβούνται τις παρενέργειές που σχετίζονται με την χρήση του, όπως η ναυτία, το άσθμα και ο πονοκέφαλος. Ωστόσο, δεν υπάρχουν μελέτες που να έχουν αποδείξει ότι αυτά τα συμπτώματα εκδηλώνονται στις περιπτώσεις που καταναλώνεται μόνο η μέγιστη επιτρεπόμενη ημερίσια δόση του MSG. [25] Επομένως, το γεγονός ότι κάποια πρόσθετα τροφίμων είναι συνθετικά, δεν σημαίνει ότι είναι και επικίνδυνα και ότι θα πρέπει να αποφεύγονται.

Αυτό που τρομάζει περισσότερο τους καταναλωτές σχετικά με τις παρενέργειες των τεχνητών γλυκαντικών, των χρωστικών προσθέτων και των συντηρητικών είναι η υπερκινητικότητα που παρατηρείται στα παιδιά. Η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των Η.Π.Α., ο FDA, καθώς και πολλές άλλες επιστημονικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι τα πρόσθετα τροφίμων δεν προκαλούν Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ)/ υπερκινητικότητα στα παιδιά. [26]

Πιστεύουμε ότι χάρη στο άρθρο μας βρήκατε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τα συστατικά “Έψιλον”, την παρουσία τους και την αναγκαιότητα της χρήσης τους. Αν σας άρεσε αυτό το άρθρο, θα είμασταν ευγνώμονες αν θα μπορούσατε να το στηρίξετε με ένα like και κοινοποίηση μεταξύ των φίλων σας.

Πηγές:

[1] Food additives – https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/food-additives

[2] Food additives - Introduction – https://www.efsa.europa.eu/en/topics/topic/food-additives

[3] Paul Singh, Michael Davidson - Food additive – https://www.britannica.com/topic/food-additive

[4] E-Numbers & Food Additives – http://duncanlock.net/pages/e-numbers-food-additives.html#e100-e199

[5] Yvette Brazier -Benefits and sources of vitamin B2 – https://www.medicalnewstoday.com/articles/219561.php

[6] Garima Sengar, Harish Kumar Sharma - Food caramels: a review – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4152495/

[7] Alghamdi AH, Alshammery HM, Abdalla MA, Alghamdi AF -Determination of carmine food dye (E120) in foodstuffs by stripping voltammetry. – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19916383

[8] Food Safety Authority of ireland - Use and Removal of Nitrite in Meat Products – https://www.fsai.ie/faq/use_and_removal_of_nitrite.html

[9] Shivani Patel; Sapan H. Majmundar. - Physiology, Carbon Dioxide Retention – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482456/

[10] Rostami Yazdi M, Mrowietz U - Fumaric acid esters. – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18755371

[11] Michele Varvara, Giancarlo Bozzo, Giuseppe Celano, Chiara Disanto, Cosimo Nicola Pagliarone and Gaetano Vitale - The Use of Ascorbic Acid as a Food Additive: Technical-Legal Issues – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5076701/

[12] Iliana E. Sweis and Bryan C. Cressey - Potential role of the common food additive manufactured citric acid in eliciting significant inflammatory reactions contributing to serious disease states: A series of four case reports – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6097542/

[13] Canty DJ, Zeisel SH - Lecithin and choline in human health and disease. – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7816350

[14] Paul Cherry, Cathal O’Hara, Pamela J Magee, Emeir M McSorley and Philip J Allsopp - Risks and benefits of consuming edible seaweeds – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6551690/

[15] Tugce Senturk Parreidt, Kajetan Müller and Markus Schmid - Alginate-Based Edible Films and Coatings for Food Packaging Applications – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6211027/

[16] Nutrients review - Glycerin (Glycerol) – http://www.nutrientsreview.com/carbs/edible-glycerin.html

[17] Thomas O. Carpenter, Maria C. DeLucia, Jane Hongyuan Zhang, Gina Bejnerowicz, Lisa Tartamella, James Dziura, Kitt Falk Petersen, Douglas Befroy, and Dorothy Cohen - A Randomized Controlled Study of Effects of Dietary Magnesium Oxide Supplementation on Bone Mineral Content in Healthy Girls – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2995550/

[18] Turner RB1, Cetnarowski WE - Effect of treatment with zinc gluconate or zinc acetate on experimental and natural colds. – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11073753

[19] Fratini F, Cilia G, Turchi B, Felicioli A -Beeswax: A minireview of its antimicrobial activity and its application in medicine. – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27633295

[20] Dong Chen, Chun-Xia Zhao, Camille Lagoin, Mingtan Hai, Laura R. Arriaga, Stephan Koehler, Alireza Abbaspourrad and David A. Weitz - Dispersing hydrophobic natural colourant β-carotene in shellac particles for enhanced stability and tunable colour – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5750000/

[21] Ur-Rehman S1, Mushtaq Z, Zahoor T, Jamil A, Murtaza MA - Xylitol: a review on bioproduction, application, health benefits, and related safety issues. – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24915309

[22] Explore numbers - Food additives – https://exploreenumbers.blogspot.com/

[23] Komisia európskych spoločenstiev - Správa komisie euróspkemu parlamentu a rade – https://www.svps.sk/dokumenty/potraviny/SEKPR.pdf

[24] Michael E J Lean - Aspartame and its effects on health – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC520987/

[25] Michael Lee, MD - MSG: Can an amino acid really be harmful? – https://www.clinicalcorrelations.org/2014/04/30/msg-can-an-amino-acid-really-be-harmful/

[26] David C. Agerter, M.D - ADHD diet: Do food additives cause hyperactivity? – https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/adhd/expert-answers/adhd/faq-20058203